درد یا ناراحتی مداوم سیاتیک به صورت نوعی احساس گرما و رطوبت در ران شروع میشود و تا ساق پا تیر‌میکشد. ممکن است علائم آن هر زمانی نمایان شوند. بنابراین اگر طرح درمانی داشته باشید بسیار کار هوشمندانه‌ای کرده‌اید. داروهایی هستند که بسیار در دسترس و معمولی هستند و میتوانند به تسکین سریع درد شما کمک کنند، اما اغلب نادیده گرفته میشوند. برای آشنایی با این داروها این مقاله را بخوانید.
درک درد سیاتیک
طولانی‌ترین عصب در بدن شما عصب سیاتیک است که از ناحیه کمر شروع شده و از باسن و پایین ساق پاها میگذرد به همین دلیل شما در پای خود احساس درد میکنید. حتی اگر علت آن از کمر شما نشأت گرفته باشد. علائم سیاتیک شامل درد در یک طرف است که روی باسن و پاها تاثیر میگذارد برخی آن را به شکل درد شدید و تیز احساس میکنند. دیگران نوعی احساس سوزن سوزن شدن یا بیحسی را توصیف میکنند.
معمولاً علائم سیاتیک به صورت ناگهانی نمایان میشوند چند روز یا حتی چند هفته طول میکشند و غالباً با درمانهای محافظه کارانه برطرف میشوند. اما اگر علائم به صورت مداوم و شدید باشند، برای درمانهای پیشرفته‌تر پزشکان میتوانند به شما کمک کنند.
چگونه به سیاتیک مبتلا شده‌اید؟
در اینجا چند تا از موارد احتمال ابتلا به سیاتیک آورده شده است:
تنگی نخاع
وقتی سن شما بالا میرود به علت ضخیم شدن رباط‌ها در ستون فقرات، خار استخوانی داخل ستون فقرات شروع به تنگ شدن میکند و فتق دیسک کمر اتفاق می‌افتد چون این ناحیه تنگ شده است عصب تحت فشار قرار می‌گیرد و باعث بروز درد میشود.
فتق دیسک
دیسکها در فضای بین مهره‌ها قرار دارند و حاوی ژل هستند. دیسکها مثل ضربه گیر ضربه‌هایی که به ستون فقرات وارد میشوند را می‌گیرند. اگر یک دیسک آسیب ببیند یا دچار فتق دیسک شود عصب سیاتیک تحت فشار قرار می‌گیرد و باعث بروز درد میشود.
سندروم پیریفورمیس
ماهیچه‌ای که استخوان را به کمر وصل میکند عضله پیریفورمیس نامیده میشود و در بالای عصب سیاتیک قرار گرفته است. اگر این عضلات دچار گرفتگی یا اسپاسم شوند میتواند باعث بروز سیاتیک شود.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به سیاتیک هستند؟
عوامل خاصی موجب افزایش خطر ابتلا به سیاتیک میشوند. اگر در یکی از گروه‌های زیر قرار بگیرید احتمال اینکه به این وضعیت مبتلا شوید بیشتر است:
- چاقی
- هسته مرکزی بدن شما ضعیف باشد
- وضعیت بدنی ضعیفی داشته باشید
- غیر فعال باشید
- بیماری‌هایی مانند دیابت و پوکی استخوان داشته باشید
- به صورت مکرر سیگار بکشید
- از لحاظ بدنی شغل سختی داشته باشید
- سن بالاتری داشته باشید
درمان درد سیاتیک
در قسمت زیر نکاتی آورده شده است که ممکن است قبلاً به گوشتان نخورده باشد. همه این موارد میتوانند به کاهش درد سیاتیک کمک کنند. برای کنترل درد سیاتیک یکی از چند مورد از این نکات را امتحان کنید. ترکیبی از این درمانها مثل کشش بعد از استفاده از اشعه مادون قرمز یا داروهای موضعی موجب کاهش درد و تحریک بهبود بافت میشود. اگر در طول روز به حالت بدنی خود توجه کنید، فعال باشید و از سبک زندگی بی‌تحرک جلوگیری کنید میتوانید به بهبود علائم خود کمک کنید و در طولانی مدت نیز تاثیر مفید آن را مشاهده کنید.
با مسکن طبیعی “ماساژ” درد خود را تسکین دهید
ماساژ به آرامش شما، ترشح اندروفین (هورمونهای طبیعی در بدن هستند که درک انسان از درد را کاهش میدهند) کمک میکند گردش خون را بهبود میبخشد و درد عضلات ستون فقرات را کاهش میدهد.
- ماساژ عمیق بافتها به بازگرداندن دامنه حرکتی ستون فقرات و بهبود انعطاف پذیری بدن کمک میکند
- درمان با دست شکل خاصی از ماساژ است که موجب ورز دادن گره‌ها نقاط ماشه‌ای بدن و یا کشش عضلات میشود
ماساژ انواع زیادی دارد و بسیار مفید است، مثل رهاسازی میوفاشیال و شیاتسو (نوعی تکنیک ماساژ ژاپنی که با فشار دادن انگشتان و کف دست و همینطور تمرینات کششی انجام میشود) این نوع ماساژها برای کاهش درد سیاتیک ناشی از وضعیت بد بدن فشار عضلانی یا عضلات خسته در ستون فقرات موثرتر هستند.
حالت خوابیدن شما نیز بر کمر شما تاثیر میگذارد
همه ما تقریباً یک سوم از عمر خود را در خواب هستیم. پزشکان انواع حالت‌های صحیح خوابیدن را برای تسکین فشار وارد بر کمر و عصب ناشی از سیاتیک توصیه میکنند.
- به کمر دراز بکشید و بالشهایی که از گردن و زانو پشتیبانی میکنند را استفاده کنید این بهترین وضعیت برای تسکین کمردرد است
- مثل حالت جنین در شکم مادر بخوابید
- در حالت خوابیده روی تخت قابل تنظیم استراحت کنید
- به پهلو بخوابید و یک بالش بین زانوهای خود قرار دهید.
کاهش التهاب با تغذيه
اگر رژیم غذایی شما غنی از غلات کامل، غذاهای طبیعی، میوه‌ها، سبزیجات، آجیل، ماهی‌های چرب مثل ماهی آزاد و فیبرهای محلول و نامحلول باشد در کاهش التهاب بسیار موثر است. کورکومین (زردچوبه) زنجبیل، چای سبز و چای سیاه منابع غنی از مواد ضد التهابی هستند که به تقویت سیستم ایمنی و بهبود سلامت کلی بدن کمک میکنند. داشتن این نوع رژیم غذایی به افزایش سطح مواد ضد التهابی در بدن شما کمک میکند و امکان بروز سیاتیک را کاهش میدهد .
برای کاهش درد از سرد کردن و گرم کردن استفاده کنید
ممکن است سردی و گرمی با یکدیگر در تضاد باشند. اما هر دوی آنها برای احساس آرامش شما مفید هستند. معمولاً درمان سرد برای آسیب‌هایی است که به تازگی رخ داده‌اند اما هنگامی که ۷۲ ساعت از آسیب دیدگی میگذرد پزشک پیشنهاد میکند که درمان گرم را استفاده کنید. برای درمان سرد از یک کیسه یخ پیچیده در یک حوله استفاده کنید یا پد گرم را هر بار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه استفاده کنید. مراقب باشید پوست خود را نسوزانید.
راه رفتن در استخر
آب درمانی یا راه رفتن در آبی که عمق آن تا کمر است میتواند به بهبود عملکرد اعصاب و ماهیچه‌ها در قسمت تحتانی بدن کمک کند نیروی شناوری طبیعی، فشار هیدرواستاتیک، ترمودینامیک، نیروهای هیدرودینامیکی و ویسکوزیته آب باعث میشود عملکرد اعصاب و ماهیچه‌ها تنظیم شوند و به شما کمک میکند با درد کمتری ورزش کنید.
تکنیکهای ذهن و بدن را امتحان کنید
میتوانید از قدرت ذهن خود برای تسکین درد سیاتیک استفاده کنید تکنیکهای بدن و ذهن شامل تمرینات تنفس عمیق مدیتیشن، تصویرسازی هدفمند و درمان رفتاری شناختی به رها شدن ماهیچه‌ها و افزایش احساس کنترل درد کمک میکند خودتان متوجه می‌شوید که این تکنیکها به کاهش اضطراب و افسردگی نیز کمک میکنند که غالباً با درد مزمن همراه هستند.
داروها
دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی
این داروها مثل ایبوپروفن و ناپروکسن به تسکین درد و التهاب کمک میکنند. دوز مناسبی که روی برچسب نوشته شده است را مصرف کنید مگر اینکه پزشک دستور مصرف خاصی به شما داده باشد.
داروهای تجویزی
اگر درمانهای خانگی کمک به کاهش درد شما نمی‌کنند با پزشک خود مشورت کنید. بسیاری از داروهای تجویزی مانند شل کننده‌های عضلانی ضد التهاب های قویتری وجود دارند که باعث میشود احساس بهتری پیدا کنید. داروهای ضد تشنج مثل گاباپنتین نیز برای بعضی افراد مفید هستند.
استفاده از داروهای مسکن موضعی
ژل‌ها,، پمادها، یا نوار چسبهای موضعی حاوی داروهای مسکن و یا بیحسی هستند و به تسکین سریع و موثر درد کمک میکنند این داروها به بافت پوست شما نفوذ میکنند و به صورت موضعی درد را کاهش میدهند. این داروها عوارض جانبی کمتری دارند و از بروز مشکلات در طولانی مدت جلوگیری میکنند. داروهای موضعی را میتوانید بدون نسخه خریداری کنید و معمولاً شامل داروهای زیر هستند:
- متیل سالیسیلات
- منتول
- ترولامین سالیسیلات
- کپسایسین
- کافور
گاهی اوقات ممکن است در داروسازی بیش از یک دارو را با هم ترکیب کنند. اگر داروهای موضعی استفاده میکنید از استفاده همزمان از پک گرم و کیسه یخ در آن ناحیه خودداری کنید چون ترکیب هر دو روش درمانی ممکن است اثرات داروهای مسکن موضعی را کاهش و یا حتی تغییر دهد.
فیزیوتراپی
با توجه به اینکه چه چیزی علت بروز سیاتیک بوده است فعالیت بهترین واکنش ممکن است. فیزیوتراپی برنامه ورزشی به شما ارائه میکند که شامل تکنیکهای کششی است و میتوانید آنها را در خانه انجام دهید. همچنین فیزیوتراپها در طراحی انواع مناسب حرکات کششی و تمریناتی که فشار عصب سیاتیک را کاهش میدهند میتوانند به شما کمک کنند. هرچند فیزیوتراپی به کاهش التهاب کمک میکند اما همیشه قبل از شروع هر تمرین ورزشی با پزشک خود مشورت کنید چون بعضی از فعالیت‌ها مشکلات شما را تشدید میکنند. فیزیوتراپی در اصلاح وضعیت بد بدن یا تقویت عضلات کمر به شما کمک میکند.
تزریق اپیدورال
ممکن است پزشک تزریق اپیدورال تزریق استروئید به ستون فقرات را به شما پیشنهاد کند. مخصوصاً اگر درد شما بیش از ۶ ماه طول کشیده باشد. البته تحقیقات انجام شده در این زمینه نتایج متفاوتی در مورد عملکرد آن نشان میدهند. در مورد مزایا و معایب این روش با پزشک خود مشورت کنید.
ورزش
ورزش‌هایی که موجب کشش و تقویت عضلات میشوند فشار و استرس در ناحیه کمر را کاهش میدهند همچنین ورزش باعث بهبود بافتهای نرم بدن میشود. عملکرد سیستم عصبی بدن کمک میکند و حساسیت شما را نسبت به درد کاهش میدهد. تمرینات سیاتیک شامل تکنیک‌هایی است که باعث کاهش فشار بر روی ریشه‌های عصب سیاتیک و همینطور ایجاد قدرت در ستون فقرات شکم و پاها میشود.
استفاده از اشعه مادون قرمز یا گرما درمانی قبل از شروع تمرینات کمک میکند تا بافتها گرم شوند و سفتی آنها برطرف شود. بعد از تمرین هم برای کاهش درد میتوانید از کیسه یخ استفاده کنید. اگر به صورت مکرر علائم سیاتیک را دارید میتوانید کششهای ساده را در خانه یا محل کار را انجام دهید. همیشه در محدوده قابل تحمل خود ورزش کنید و با دو تا سه تکرار شروع کنید به آرامی تا پنج حرکت ادامه دهید.
از بریس کمر یا لگن با پشتیبانی کشاله ران استفاده کنید
اگر در کوتاه مدت دائماً از بریس کمر استفاده کنید موجب میشود بافت کمر شما تثبيت شود و حمایت لازم از بافتهای اطراف کمر به عمل بیاید. بریس‌های کمر حرکت بیش از حد ستون فقرات را محدود میکنند و میتوانند دردهایی که ریشه عصبی دارند را تسکین دهند. بعضی انواع خاص از بریس‌ها پشتیبانی بیشتری از ناحیه کشاله ران ارائه میدهند و میتوانند به تسکین درد (تیر کشیدن) در این ناحیه کمک کنند.
میتوانید بریس‌ها یا کمربندهای کمر را به صورت آنلاین از داروخانه‌ها تهیه کنید و زیر لباس خود بپوشید. یک کمربند مناسب باید قابل تنظیم، کاملاً اندازه بدن هر فرد، از مواد قابل تنفس ساخته شده باشد و دارای طراحی ضد لغزش باشد تا حمایت و پشتیبانی لازم را برای کمر فراهم کند.
جراحی
در درمان سیاتیک موارد زیادی وجود دارد که نیاز به درمان نیست و بهبودی خود به خود اتفاق می‌افتد و همانطور که قبلاً ذکر شد اکثر موارد سیاتیک حدود 6 هفته بعد برطرف میشود. فقط در موارد نادر ممکن است شخص احساس ضعف بیحسی یا درد غیر قابل تحمل داشته باشد که در این موارد جراحی پیشنهاد میشود.
چگونه در وهله اول از بروز سیاتیک جلوگیری کنیم
پزشکان برای کاهش درد عصب سیاتیک تکنیکهای خاصی را به بیماران توصیه میکنند مثل:
- هنگام ایستادن، نشستن و خوابیدن حالت بدنی مناسب را تمرین کنید تا فشار روی کمر به حداقل ممکن برسد
- در صورت اضافه وزن، وزن خود را کاهش دهید تا فشار روی عصب شما کاهش پیدا کند
- سیگار را ترک کنید چون مشکلات دیسک را افزایش میدهد
- از نشستن طولانی مدت خودداری کنید
- با پاهای خم شده و کمر صاف اشیاء را بلند کنید.
