اگر درد گردن دارید، بدانید که تنها نیستید. میلیون‌ها نفر روزانه مبتلا به درد حاد یا مزمن گردن می‌شوند. با وجود فعالیت بدنی، وضعیت بد بدن و انحطاط طبیعی با افزایش سن، جای تعجب نیست که دیسک‌های ستون فقرات گردنی در طول سالها آسیب ببینند.
اگر فشار روی دیسک بیش از حد شود، می‌تواند فتق‌دار شده و باعث درد موضعی و تیر کشیدن شود. در این مقاله، ما نحوه تشخیص و درمان فتق دیسک گردن را از نزدیک بررسی می‌کنیم.
علت پارگی دیسک گردن
در بیشتر افراد، لیز خوردگی مهره‌ها ناشی از فرسودگی است. با گذشت سالها، دیسک‌های نخاعی خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهند مایع از آنها نشت کرده و شکننده و ترک خورده می‌شوند. این تغییرات بخشی طبیعی از روند پیری است- هرچند که از فردی به فرد دیگر متفاوت است. به ندرت، تصادف یا آسیب شدید نیز ممکن است باعث آسیب به دیسک نخاعی شده و منجر به فتق شود.
دیسک‌های ستون فقرات به عنوان جاذب ضربه بین مهره‌های ستون فقرات عمل می‌کنند. اگر دیسک نخاعی دیگر قادر به تحمل فشار نباشد، می‌تواند منجر به لغزش دیسک شود. درد مرتبط احتمالاً زمانی رخ می‌دهد که قسمتی از دیسک نخاعی به عصبی در نخاع فشار وارد می‌کند.
طبقه‌بندی دیسک‌های لغزیده
پزشکان دیسک‌های لغزنده را بر اساس شدت طبقه‌بندی می‌کنند:
- افتادگی (پرولاپس) دیسک: دیسک بین مهره‌ها بیرون می‌زند، اما خارجی‌ترین لایه آن هنوز سالم است.
- بیرون زدگی شدید دیسک– اکستروژن: هسته‌ی ژله ی دیسک (قسمت داخلی دیسک) از طریق لایه‌ی خارجی که پاره شده، به داخل کانال نخاعی ریخته است اما هنوز به بدنه ی دیسک متصل است.
- بیرون زدگی بسیار شدید دیسک- جدا شدن دیسک: هسته‌ی مرکزی دیسک از لایه‌ی خارجی بیرون زده و از بدنه‌ی دیسک جدا شده و به داخل کانال نخاعی می‌افتد.
این دسته بندی‌ها بستگی به علائم ایجاد شده یا شدت آن نیز دارد. آگاهی از نوع لغزش دیسک برای انتخاب درمان و درک چگونگی پیشرفت این بیماری مهم است.
دیسک‌های لیز خورده بیشتر در افراد بالای 30 سال دیده میشود و در مردان تقریباً دو برابر زنان ایجاد میشود.
علائم
لیز خوردن دیسک می‌تواند باعث درد و تیر کشیدن ناگهانی و شدید شود. علائم فتق دیسک گردن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد گردن
- دردی که از بازو به دست یا انگشتان ساطع میشود.
- بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در شانه، بازو یا دست‌ها.
- ضعف بازو یا دست
- درد همراه با سوزش در شانه‌ها، گردن یا بازو
- از دست دادن تعادل یا هماهنگی.
- از دست دادن عملکرد دست یا قدرت گرفتن
- مشکل در مهارت‌های حرکتی خوب در دست و بازوها
لغزش دیسک‌ها در ناحیه کمر علت اصلی سیاتیک است. سیاتیک دردی است که از یک پا به کف پا ساطع میشود. لغزش دیسک علاوه بر درد معمولی تابشی، می‌تواند منجر به درد در ناحیه کمر شود.
در موارد نادر، بی‌حسی در باسن یا علائم فلج ممکن است علاوه بر درد ایجاد شود. این علائم نشانه یک مشکل جدی‌تر، مانند آسیب عصبی است. اگر بر عملکرد مثانه یا روده تأثیر بگذارد، درمان فوری لازم است. این سندرم دم اسبی (CES) نامیده میشود و یک اورژانس پزشکی است.
اما لغزش دیسک همیشه با علائم قابل توجه همراه نیست. این را می‌توان در تحقیقاتی مشاهده کرد که در آن افرادی که کمر درد نداشتند با استفاده از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) مورد بررسی قرار گرفتند، و بیش از 50 نفر از 100 نفر آنها دارای دیسک نخاعی برآمده (فتق) بودند. حدود 20 نفر از 100 نفر دارای دیسک نخاعی بودند که قبلاً کاملاً آسیب دیده بود یا حتی بافتی از آن خارج می‌شد، بدون اینکه هیچ گونه علامتی داشته باشند.
درد و محدودیت حرکتی ناشی از لیز خوردن دیسک، در 90 نفر از 100 نفر مبتلا به این مشکل، حدود 6 هفته بعد خود به خود فروکش می‌کند. اعتقاد بر این است که با گذشت زمان، بدن از شر بخشی از بافت افتاده خلاص میشود یا موقعیت خود را تغییر می‌دهد تا اعصاب دیگر تحریک نشوند.
دیسک لغزنده دردناک می‌تواند به طرق بسیار متفاوتی ایجاد شود: درد می‌تواند به طور ناگهانی شروع شود، و سپس دوباره به سرعت ناپدید شود. برخی از افراد درد دائمی دارند که مدت زیادی طول می‌کشد، در حالی که برخی دیگر بارها و بارها آن را تجربه می‌کنند. اگر علائم بیش از شش هفته طول بکشد، بعید است که خود به خود برطرف شود.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیریم؟
در صورت ابتلا به موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:
- علائم با مراقبت از خود در عرض 1 هفته از بین نمی‌روند.
- در بازو یا دست خود بی‌حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف دارید.
- گردن درد شما در اثر زمین خوردن، ضربه یا جراحت ایجاد شده است، اگر نمی‌توانید بازو یا دست خود را حرکت دهید، از فردی بخواهید که با اورژانس تماس بگیرد.
- درد هنگام خوابیدن یا بیدار شدن از خواب شدیدتر میشود.
- درد شما آنقدر شدید است که نمی‌توانید راحت باشید.
- کنترل خود را بر روی دفع ادرار یا مدفوع از دست می‌دهید.
- در راه رفتن و ایجاد تعادل مشکل دارید.
تشخیص
پزشکان فتق دیسک در گردن را مورد بررسی قرار می‌دهند. در حال حاضر بیش از هر زمان دیگری، مردم سر خود را به جلو خم می‌کنند تا به تلفن خود نگاه کنند یا در محل کار خود تایپ کنند. هنگامی که بدن در یک راستای طبیعی قرار ندارد، به دو ناحیه- ستون فقرات کمری و گردنی فشار وارد میشود. با گذشت زمان، وضعیت بد بدن می‌تواند منجر به برجستگی و فتق دیسک شود.
در صورتی که در گردن دچار درد هستید، باید با متخصص ملاقات کنید. دیسک‌های برآمده می‌توانند در اثر ضربه جسمی به صورت حاد رخ دهند، یا به تدریج با از بین رفتن سلامت دیسک به تدریج ایجاد شوند. تشخیص فتق دیسک نیز ممکن است دشوار باشد زیرا علائم از بیمار به بیمار دیگر متفاوت است. برخی از بیماران دچار گردن درد شدید، درد ساطع شده از بازو یا پا، سفتی، محدودیت حرکتی یا دردهای شدید هنگام چرخاندن سر در یک جهت هستند. برخی دیگر علائم کمی دارند یا هیچ علائمی ندارند، اما فتق دیسک همچنان می‌تواند تهدیدی برای سایر بافتهای نرم گردن باشد.
در مرحله تشخیص، پزشک در مورد علائم سوال می‌پرسد و سابقه پزشکی را بررسی می‌کند. آنها همچنین از شما می‌خواهند حرکات خاصی را انجام دهید تا ببینند آیا علائم همچنان ادامه دارد یا تسکین می‌یابد یا خیر. سرانجام، ممکن است آزمایشات تصویربرداری مانند اشعه ایکس ری، ام آر آی یا سی تی اسکن انجام شود. این آزمایشات تصویربرداری نه تنها می تواند به تشخیص وجود فتق کمک کند، بلکه می‌تواند به پزشکان کمک کند که بداند کدام دیسک در ستون فقرات گردنی تحت تأثیر قرار گرفته است.
درمان پارگی دیسک گردن
درمان به عوامل مختلفی از جمله محل فتق، شیوع علائم و میزان آسیب بستگی دارد. برای کسانی که علائم خفیف یا جزئی دارند، مراقبت و بهبود وضعیت بدنی ممکن است تنها چیزی باشد که برای کنترل علائم لازم است.
برای کسانی که علائم شدیدتری دارند، گزینه‌های درمانی فعال توصیه میشود. داروهای ضد درد و تزریق استروئیدها می‌توانند به کنترل ناراحتی کمک کنند، اما مشکل اساسی را درمان نمی‌کنند. درمان مستقیم تر در قالب فیزیوتراپی، تمرینات تقویتی هدفمند و تکنیک‌های کششی ساده همگی مفید و موثر هستند. رعایت برنامه درمانی و رعایت وضعیت درست بدن می‌تواند به شما در کاهش درد ناشی از فتق دیسک گردن کمک کند.
تسکین درد
برای کاهش درد گردن می‌توانید از یک یا چند روش استفاده کنید:
- از مسکن‌های بدون نسخه مانند آسپرین، ایبوپروفن (موترین)، ناپروکسن (Aleve) یا استامینوفن (تیلنول) استفاده کنید.
- کیسه گرم یا یخ را روی ناحیه دردناک بمالید. در 48 تا 72 ساعت اول از یخ استفاده کنید، سپس از گرما استفاده کنید.
- با استفاده از دوش آب گرم، کمپرس گرم یا یک پد گرمکن، گرما را اعمال کنید.
- برای جلوگیری از آسیب به پوست، با پد گرم کننده یا کیسه یخ نخوابید.
- از فردی بخواهید که نقاط زخم یا دردناک را به آرامی ماساژ دهد.
- سعی کنید روی تشک سفت با بالشی که از گردن پشتیبانی می‌کند بخوابید.
ممکن است لازم باشد یک بالش مخصوص گردن تهیه کنید. می‌توانید آنها را در برخی داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های خرده فروشی پیدا کنید.
بریس گردن
در مورد استفاده از بریس مخصوص گردن با پزشک خود مشورت کنید.
- از بریس حداکثر 2 تا 4 روز استفاده کنید.
- استفاده طولانی‌تر از بریس می‌تواند ماهیچه‌های گردن شما را ضعیف کند. هر از گاهی آن را بردارید تا ماهیچه‌ها قوی شوند.
تغییرات فعالیت
برای تسکین درد گردن، ممکن است مجبور شوید فعالیت‌های خود را کاهش دهید. با این حال، پزشکان استراحت مطلق را توصیه نمی‌کنند. شما باید سعی کنید تا جایی که می‌توانید فعال بمانید بدون اینکه درد را بدتر کنید.
این نکات می‌تواند به شما در فعال ماندن حین داشتن گردن درد کمک کند.
- فعالیت بدنی طبیعی خود را فقط در چند روز اول متوقف کنید. این به آرام شدن علائم شما و کاهش تورم (التهاب) در ناحیه درد کمک می‌کند.
- در 6 هفته اول پس از شروع درد، فعالیت‌هایی که شامل بلند کردن یا پیچاندن گردن یا کمر است انجام ندهید.
- اگر نمی‌توانید سر خود را به راحتی حرکت دهید، ممکن است لازم باشد مدتی از رانندگی کردن اجتناب کنید.
تمرین
پس از 2 تا 3 هفته، به آرامی دوباره ورزش را شروع کنید. پزشک ممکن است شما را به فیزیوتراپیست ارجاع دهد. فیزیوتراپیست می‌تواند به شما آموزش دهد که کدام تمرینات مناسب شما هستند و چه زمانی باید آنها را شروع کنید.
ممکن است لازم باشد تمرینات زیر را در دوران نقاهت متوقف کرده یا تمرینات سبک انجام دهید، مگر اینکه پزشک یا فیزیوتراپیست شما بگوید مشکلی نیست:
- پیاده‌روی سریع
- ورزش‌های تماسی
- ورزش‌های راکتی
- گلف
- رقص
- وزنه‌برداری
- بلند کردن پا زمانی که روی شکم دراز کشیده‌اید.
- دراز نشست
به عنوان بخشی از فیزیوتراپی، شما ممکن است ماساژ و حرکات کششی را همراه با تمریناتی برای تقویت گردن انجام دهید. ورزش می‌تواند به شما کمک کند که:
- وضعیت بدن خود را بهبود بخشید.
- گردن خود را تقویت کرده و انعطاف‌پذیری را افزایش دهید.
یک برنامه تمرینی کامل باید شامل موارد زیر باشد:
- تمرینات کششی و قدرتی. از دستورات پزشک یا فیزیوتراپیست خود پیروی کنید.
- تمرین ایروبیک: این ممکن است شامل پیاده‌روی، دوچرخه ثابت یا شنا باشد. این فعالیت‌ها می‌تواند به بهبود جریان خون در عضلات شما کمک کرده و باعث بهبودی شود، و همچنین عضلات معده، گردن و پشت شما را تقویت می‌کنند.
تمرینات کششی و تقویتی در دراز مدت مهم هستند. به خاطر داشته باشید که شروع سریع این تمرینات پس از آسیب می‌تواند درد شما را بدتر کند. تقویت عضلات ناحیه بالای کمر می‌تواند فشار بر گردن شما را کاهش دهد.
فیزیوتراپیست شما می‌تواند به شما در تعیین زمان شروع تمرینات کششی و تقویت گردن و نحوه انجام آنها کمک کند.
فیزیوتراپی
هدف فیزیوتراپی بهبود علائم و محدودیت‌های ناشی از لیز خوردن دیسک و تقویت ماهیچه‌های بالا تنه به منظور بهبود ثبات ستون فقرات است.
توانبخشی ممکن است شامل آموزش بیمار، تمرینات کششی و آرامش بخش، تمرینات قدرتی و سایر اقدامات باشد. این گزینه برای افرادی است که به شدت تحت تاثیر درد گردن هستند و قادر به کار یا انجام سایر فعالیت‌های روزمره نیستند. پیگیری توانبخشی ممکن است بعد از جراحی نیز مفید باشد.
جراحی
اگر این درمانهای محافظه کارانه موثر نباشند یا باعث بدتر شدن علائم شوند، ممکن است جراحی لازم باشد. اهداف جراحی برداشتن دیسک آسیب دیده برای برداشتن فشار بر روی اعصاب، حفظ ثبات ستون فقرات و تراز ستون فقرات است.
چندین گزینه مناسب و موفق جراحی وجود دارد، از جمله:
- دیسکتومی و فیوژن قدامی گردن. جراح یک برش کوچک در جلوی گردن ایجاد می‌کند تا به ستون فقرات دسترسی پیدا کند. دیسک آسیب دیده بین مهره‌ها برداشته میشود و مهره‌ها به همراه پیوند استخوان با هم ادغام می‌شوند. معمولاً برای افزایش پایداری از پیچ و صفحه تیتانیوم استفاده میشود.
- کورپکتومی گردن قدامی و گرافت استرات. در صورت وجود فشار بر نخاع پشت مهره‌ها، این روش معمولاً مورد نیاز است. جراح یک برش کوچک در جلوی گردن ایجاد می‌کند و مهره‌های آسیب دیده و همچنین دیسک‌ها و خارهای استخوانی را برمی‌دارد تا فشار از نخاع برداشته شود. معمولاً یک قفس و پیوند استخوان در فضا کاشته میشود که مانند یک استرات برای حمایت از ستون فقرات عمل می‌کند. از پیچ‌ها و صفحه تیتانیوم برای نگه داشتن همه چیز در زمان بهبودی و جوش خوردن مهره‌ها استفاده میشود.
- لامینکتومی گردن و فیوژن. جراح برشی در پشت گردن ایجاد می کند و سقف استخوانی ستون فقرات (لامینا) را برمی دارد تا کانال نخاعی باز شود و فضای بیشتری برای اعصاب و نخاع ایجاد شود. سپس مهره‌ها به هم متصل می‌شوند تا ثبات ایجاد شود. به طور معمول از میله‌ها و پیچ‌ها برای محکم نگه داشتن مهره‌ها در زمان بهبود همجوشی استفاده میشود.
- لامینوفورامینوتومی خلفی گردن. جراح برشی را در پشت گردن ایجاد می‌کند تا به ستون فقرات برسد. استخوان یا قطعه دیسک که ریشه عصب را فشرده می‌کند، برداشته میشود و فشار از عصب برداشته میشود. بسته به ثبات ناحیه آسیب دیده، ممکن است همزمان همجوشی انجام شود یا نشود.
- تعویض دیسک گردن: این روش یک پیشرفت هیجان انگیز در جراحی ستون فقرات است و برای بیماران جایگزین مناسبی برای تکنیک همجوشی سنتی است. جراح دیسک بیمار را برمی‌دارد تا فشار بر عصب را کاهش دهد. به جای استفاده از پیوند استخوان برای همجوشی، فضای دیسک با دیسک مصنوعی پر میشود. این دستگاه حرکت را حفظ کرده و عوارض معمول جراحی همجوشی را از بین می‌برد.
جراح با توجه به مورد و شرایط فردی شما در مورد اینکه چه گزینه‌های جراحی برایتان مناسب‌تر است با شما صحبت خواهد کرد. همه افراد کاندید جراحی تعویض دیسک نیستند. یک جراح که در هر دو روش همجوشی ستون فقرات و جایگزینی دیسک آموزش دیده و با تجربه است، بهترین فرد برای تعیین مناسب‌ترین گزینه جراحی است. مشورت با جراح مناسب در تعیین این تصمیم بسیار مهم است.
پیشگیری
در صورتی که بیشتر طول روز را با کامپیوتر کار می‌کنید یا روی میز کار مشغول هستید:
- هر یک ساعت یا بیشتر گردن خود را بکشید.
- هنگام تماس با تلفن از هدست استفاده کنید، مخصوصاً اگر پاسخ دادن یا استفاده از تلفن قسمت اصلی کار شما باشد.
- هنگام خواندن یا تایپ کردن نوشته‌ها را هم سطح چشم خود قرار دهید.
- هنگام نشستن، مطمئن شوید که صندلی شما دارای یک تکیه‌گاه صاف با یک صندلی و پشت قابل تنظیم و یک صندلی گردان است.
سایر اقدامات برای جلوگیری از دیسک گردن شامل موارد زیر است:
- از ایستادن طولانی مدت خودداری کنید. اگر باید برای کار خود بایستید، یک چهارپایه زیر پای خود بگذارید. به نوبت پاهای خود را روی چهارپایه قرار دهید.
- کفش پاشنه بلند نپوشید. هنگام راه رفتن از کفش‌هایی استفاده کنید که دارای کفی مناسب هستند.
- اگر مسافت طولانی رانندگی می‌کنید، هر ساعت توقف کرده و پیاده‌روی کنید. اجسام سنگین را بلافاصله پس از رانندگی طولانی مدت بلند نکنید.
- از یک تشک محکم و یک بالش نگهدارنده استفاده کنید.
- ریلکس کنید. روش‌هایی مانند یوگا، تای‌چی یا ماساژ را امتحان کنید.
